Please enter banners and links.

فصل دوم : ادبیات پژوهش-316230147955فصل دوم :
ادبیات
پژوهش
00فصل دوم :
ادبیات
پژوهش

فناوریفناوری عبارت است از کاربرد نظام دار مفاهیم علوم رفتاری و علوم دیگر برای حل مشکلات. اصطلاحاتی که در این تعریف باید شناخته شوند عبارتند از:
1- “کاربرد نظام دار” بدان معناست که همه اجزاء در اجزاء دیگر تأثیرگذارند و اجزاء دیگر موجود در محیط نیز آنها را تحت تأثیر قرار می دهند.
2-کلمه ” کاربردی” به معنای تبدیل و به اجرا درآوردن دانش های دیگر برای حل مشکل از طریق به کارگیری راهبردها و فنون طراحی است؛ بنابراین راهبردها و ( نقشه ی اجرای عمل ) فنون (وسایل عملی یا تثبیت شده برای انجام دادن کار) از واحدهای اصلی فناوری به شمار می روند؛ به عبارت دیگر، راهبردهای انتخاب شده برای حل مشکل با نقشه اجرای عمل یکسان است، در حالی که روش هاوت دابیر به کاراندازی راهبردها با فنون برابر است. در تأیید تعریف ارائه شده، نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرد:
الف) فناوری مستقل از ارزش خاص است؛ استفاده صحیح یاناصحیح از آن به نظام ارزشی افرادی که آن را به کار می گیرند بستگی دارد.
ب) کاربرد راه حلهای فنی برای حل مشکل گاه ممکن است مشکلات دیگری را به وجود آورد که از مشکل اصلی جدی تر است.
ج) کاربرد فناوری باید پس از تعیین برتری نتایج مطلوب بر نتایج نامطلوب انتخاب شود (ذوقن، 1383).
فناوری های اطلاعات به طور کلی به فناوری هایی گفته می شود که برای جمع آوری، ذخیره، ویرایش و انتقال اطلاعات به شکل های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد (جاگرو لوکمن، 1997) دبیرخانه ی شورای عالی انفورماتیک ایران (1378 به نقل از صالحی، 1382) فناوری اطلاعات را این گونه تعریف می کند: ” فناوری اطلاعات به مجموعه ی به هم پیوسته از روش ها، سخت افزارها، نرم افزارها و تجهیزات ارتباطی که اطلاعاتی را در اشکال گوناگون (صدا، تصویر و متن،جمع آوری، ذخیره سازی، بازاریابی، پردازش، انتقال و یا عرضه می کند،اطلاق می شود).
فناوری اطلاعات مجموعه ای از سخت افزار، نرم افزار و فکر افزار است که گردش اطلاعات را مسیر و بهره برداری از آن را فراهم می سازد. در واقع فناوری اطلاعات عبارت است از: همه شکل های فناوری که برای ایجاد، ذخیره و استفاده از انواع مختلف اطلاعات (شامل اطلاعات تجاری، مکالمات صوتی، تصاویر متحرک و داده های چندرسانه ای) به کار می رود(صنایعی، 1383).
فناوری اطلاعات و ارتباطات
فاوا که عبارت است از گردآوری، سازمان دهی، ذخیره سازی و بازتاب اطلاعات در قالب صوت و متن های نوشتاریو عددی که با استفاده از ابزارهای رایانه ای و به کارگیری سیستم های مخابراتی محقق می شود. فاوا مشخصه های فراوانی دارد که از میان آنها می توان فعالیت گسترده اطلاعاتی و ارتباطی، ارتباط شبکه ای سهل و آسان در میان استفاده کنندگان را به عنوان مشخصه های اصلی آن برد (جاریانی، 1382).
” آی تی” ترکیبی از حروف اول کلمه های اطلاعات و فناوری است که در نهایت، ترکیب این دو پدیده با عنوان فناوری اطلاعات مطرح می شود و هدف آن دسترسی کاربر به گنجینه دانش بشری است. در سال های اخیر این مفهوم به صورت ” آی سی تی” تغییر یافته است و هدف آن تسهیل و تسریع دسترسی به اطلاعات از طریق ابزارها و فنون ارتباطات است.” آی سی تی” ابزار بسیار قدرتمندی است که ما ناچاریم با آن مواجه شویم؛ چرا که در دنیای امروز که ” آی سی تی” نه تنها دائما در درون خود در حال رشد و نوسازی است، بلکه با نفوذ سریع و خزنده خود توانسته است در میدان علم و عمل وارد شود و دگرگونی های وصف ناپذیری در زمینه های گوناگون پدید آورد.” آی سی تی” شاید بیش از همه، زمینه های فرهنگی، اجتماعی و آموزش و پرورش ما را تحت تأثیر ویژگی های خود قرار داده است و میزان این تغییرات به قدری سریع و درخور توجه است که حتی برای لحظه ای هم نمی توان از آن غافل شد. به بیانی ساده تر، می توان گفت که فناوری اطلاعات و ارتباطات به مثابه یکی از جدیدترین فناوری های ساخته شده به دست بشر، توانایی گردآوری، سازماندهی، ذخیره و بازتاب اطلاعات را در قالب صوت و تصویر، متن های نوشتاری و عددی دارد که این کار با استفاده از ابزارهای رایانه ای و به کارگیری سیستم های مخابراتی محقق می شود.
(فاوا) مشخصه های فراوانی دارد که از آن میان می توان فعالیت های گسترده اطلاعاتی و ارتباطاتی، ارتباط شبکه ای سهل و آسان است در میان استفاده کتتدگان را به مثابه مشخصه های اصلی نام برد.
به هرحال فناوری اطلاعات و ارتباطات برای جوامع بشری به اندازه جاده های بین شهری، خطوط راه آهن، برق مصرفی و … مورد نیاز است (جاریانی، 1381).
فناوری اطلاعات و ارتباطات، بر الگوی زندگی، شیوه های کار، روش های پژوهش، آموزش و یادگیری، مدیریت و تجارت و بسیاری از زمینه های دیگر زندگی انسان تأثیر می گذارد و دارای سودمندی بسیاری است. قابلیت و توانایی دسترس به اطلاعات، از طریق استفاده از منابع و فناوری های اطلاعاتی، ارزیابی و کاربرد بهینه آن اطلاعات به وسیله افراد، همان سواد اطلاعاتی یا سواد فناوری است. افراد برای کسب قابلیت های لازم برای زندگی در قرن بیست و یکم که مملو از فناوری های اطلاعاتی ارتباطی است باید علاوه بر یادگیری موضوعات نظری و دانش و تخصص، یعنی کسب سواد عمومی و عملی به سواد اطلاعاتی و سواد فناوری نیز مجهز شوند. مجهز شدن به فناوری اطلاعات و ارتباطات، از محدوده های مفاهیم سنتی سواد رایانه ای فراتر می رود. سواد فناوری اطلاعاتی و ارتیاطی، احتمالا نیازمند حداقلی از آشنایی با ابزارهای فناورانه مثل واژه پردازها، پست الکترونیکی و مرورگرهای وب می باشد. بر عکس، تبحر در فناوری اطلاعات مستلزم آن است که شخص دارای چنان حدی از درک فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد که بتواند آن را در کار و زندگی روزمره خود، با موفقیت به کار گیرد؛ دریابد که در چه زمانی فناوری اطلاعات و ارتباطات به تحقق یک هدف کمک می کند یا مانع آن می شود و مستمراً با تحولات و پیشرفت های فناوری اطلاعات سازگاری یابد. پس تبحر در فناوری اطلاعات، نیازمند درک عمیق و اساسی از آن و مهارت در آن برای پردازش اطلاعات برقراری ارتباط و حل مسائل می باشد؛ درکی عمیق تر و اساسی تر از آنچه در سواد اطلاعاتی، با تعریف سنتی، لازم است.
فناوری اطلاعات و ارتباطات، واسطه ای است که امکان بیان طیف گسترده ای از اطلاعات، اندیشه ها، مفاهیم و پیام ها را فراهم می کند و تبحر در فناوری اطلاعات و ارتباطات به معنی توانایی به کارگیری مؤثر آن می باشد؛ تبحر در فناوری اطلاعات و ارتباطات، شخص را قادر می سازد که انواع مختلف کارها را انجام دهد و برای انجام هر کار راه های مختلفی را بیابد.
بنابراین، تبحر در فناوری اطلاعات و ارتباطات یک وضعیت غایی مستقل از زمینه نیست؛ بلکه در یک دوره زمانی طولانی و به ویژه در زمینه های مورد علاقه ای که مستلزم کاربردهای خاصی هستند ایجاد می شود (کمیته سواد فناوری اطلاعاتی شورای ملی پژوهش ایالات متحده، ترجمه علی حسین قاسمی، 1381). با این اوصاف برنامه درسی در مدارس امروز ما باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که بتواند چنین توانایی ها و مهارت هایی را در دانش آموزان به ودیعه بگذارند. به عبارت دیگر تکنولوژی می تواند راه های تفکر و عمل دانش آموزان را تغییر دهد و راه های جدید دسترسی به اطلاعات را به آنها بیاموزد، تکنولوژی به دانش آموزان کمک می کند تا اطلاعات را موافق با سبک های یادگیری خود به دست آورند، دانش آموزان یاد می گیرند که ماهرانه از کامپیوتر استفاده کنند و از آن برای تعیین اینکه چگونه هرچیز دیگری را یاد بگیرند استفاده می کنند(چادویک، 2002).
تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطاتارتباط و پیوستگی مفاهیم فناوری اطلاعات IT و فناوری اطلاعات و ارتباطات فاوا چنان پیچیده است که بعضی مواقع به نظر می رسد جدا کردن آنها از یکدیگر عملا غیرممکن است. دلیل موضوع نیز این است که هر دو این مفاهیم با اختراع رایانه و البته با کمی فاصله پا به عرصه مفاهیم مورد استفاده نهادند. پس می توان گفت مهم ترین وجه مشخصه این دو فناوری از فناوری های دیگر، محور بودن استفاده از رایانه است، با تذکر این نکته که فاصله و تمایز این دو فناوری از زمانی است که اینترنت و کاربردهای روزافزون آن خود را به عنوان یک پدیده جهانی مطرح کرد. پیدایش اصلی تکنولوژی اطلاعات به مفهوم امروزین آن همزمان با ارسال نخستین پیام تلگرافی در سال 1884 میلادی توسط ساموئل مورس است. با این اختراع، اولین قدم در انتقال اطلاعات از طریق امواج برداشته شد. اختراع تلفن در سال 1876 میلادی توسط گراهام بل و ساختن اولین لامپ خلاء در سال 1906 میلادی توسط فارست قدم های بعدی در شکل گیری تکنولوژی اطلاعات بودند. با پیدایش رایانه، رشد فناوری اطلاعات ابعاد تازه ای به خود گرفت. از اواسط دهه ی 1950 تا اواسط دهه ی 1970 میلادی اصول نظری علوم رایانه به عنوان بستر و زیرساخت فناوری اطلاعات پایه ریزی گردید. به موازات آن، اولین رایانه ی تجاری با نام Univab ساخته شد و رایانه ی IBM65 به تولید انبوه رسید.
پس از اواسط دهه ی 1970 تا اواسط دهه ی 1980 میلادی، سیستم های اطلاعاتی وظیفه ی پشتیبانی مدیریت را بر عهده داشتند. مهم ترین وظیفه ی رایانه ها پردازش اطلاعات بود، پس از اواسط دهه ی 1980 و با توسعه ی کامپیوترهای شخصی، فناوری اطلاعات در دسترس اکثریت مردم جهان قرار گرفت. از این به بعد توسعه ی فناوری اطلاعات در ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری قابل ملاحظه بوده است. اما هیچکدام از وقایع نتوانست به اندازه تکنولوژی اینترنت در تحولات دنیای جدید مؤثر باشد. اگرچه اینترنت پدیده ای است که در سالهای اخیر گسترش یافته است اما همانگونه که اشاره شد سرآغاز شکل گیری آن را باید پس از سال 1960 میلادی دانست که اساسا به وسیله ی آرپانت توسط دپارتمان وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا به منظور ایجاد ارتباط و تلفیق با دانشگاه ها و تسهیلات تحقیقاتی شکل گرفت.
به عبارت دیگر، در آغاز آرپانت اساسا برای تحقیق و توسعه فناوری ارتباطات و هم چنین حفظ اطلاعات در برابر حملات احتمالی، مورد استفاده قرار می گرفت در سال 1989 میلادی شبکه هایی که برای کاربرد نظامی مورد استفاده قرار می گرفت برچیده شد و بنیاد علوم ملی آمریکا جایگزین آن شد. این جابجایی چشمگیر باعث شد تا اینترنت نه تنهادر زمینه های نظامی بلکه در زمینه های دیگر نیز به خدمت گرفته شود. جایگزینی بنیاد علوم ملی آمریکا به جای دپارتمان وزارت دفاع آمریکا باعث شد تا شبکه ها به عنوان ابزاری نوین در زمینه های مختلف علمی، اجتماعی، اقتصادی، ارتباطی و فرهنگی به خدمت گرفته شوند. با این حال رشد قابل ملاحظه ی اینترنت از سال 1990 میلادی آغاز شد و تاکنون روز به روز به روند گسترش آن افزوده شده است تا آنجا که امروزه اینترنت به عنوان بزرگترین تکنولوژی ارتباط شبکه ای و اطلاعات در جهان مطرح است. به عنوان مثال بر اساس گزارش جهانی دبیر کل سازمان ملل سی و هشت سال طول کشید تا پنجاه میلیون نفر از مردم جهان به رادیو دسترسی پیدا کنند. همین زمان برای تلویزیون سیزده سال و برای اینترنت به چهار سال رسیده است (زارعی زوارکی، 1381).
تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایرانتاریخچه رایانه
تاریخچه رایانه در ایران را می توان به 4 دوره تقسیم کرد.
-پیدایش : رایانه در سال 1341 وارد ایران شد؛ بدین ترتیب پیدایش رایانه در ایران تقریبا 10 سال بعد از ظهور رایانه در کشورهای صنعتی بود.
– توسعه: دوره توسعه رایانه در ایران از سال 1350 آغاز و تا سال 1360 ادامه یافت. این دوره همراه با رقابت زیاد برای خرید سخت افزار، پیاده سازی سیستم های عظیم نرم افزاری، استخدام هرچه بیشتر نیروی انسانی و دنبال کردن برنامه های جامع با توجه به واقعیت های فنی و نیروی انسانی کشور بود.
– بازنگری: با ظهور انقلاب انسانی در زمینه رایانه نیز تغییر و تحولاتی صورت گرفت و در نهایت تا سال 1359 یک سری بازنگری کلی انجام شد.
– بلوغ : پس از بازگشایی دانشگاه ها در سال 1362 مرحله بعدی رشد رایانه آغاز شد و هر دو شاخه نرم افزار و سخت افزار توسعه فراوانی یافتند، از مهم ترین کارهای این دوره می توان پردازش خط و زبان فارسی را نام برد (ماهنامه وب، 1383).
تاریخچه اینترنت:
ارتباط با شبکه اینترنت در ایران از سال 1370 توسط مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات آغاز شد. مرکز تحقیقات فیزیک نظری از سال 1369 به عنوان نماینده ایران در شبکه آموزش و پرورش اروپا پذیرفته شد.
این شبکه در سال 1984 میلادی به سفارش آزمایشگاه ذرات بنیادی اروپا توسط شرکت آی، بی، ام پیاده سازی شده بود و قلمرو آن اروپا، آفریقا و خاورمیانه را دربر می گرفت. در این شبکه از هر کشور یک مرکز علمی و پژوهشی به عنوان نماینده پذیرفته می شد و وظیفه ی هماهنگی امور مربوط را در آن کشور به عهده داشت. اولین ارتباط ایران با شبکه اینترنت به صورت پست الکترونیک بود و ارتباط به صورت موقت و از طریق اتریش با شبکه برقرار شد. در سال 1371 ارتباط با شبکه اینترنت به صورت دائمی برقرار شد و پس از آن سرویس دهی به جامعه علمی کشور توسط این مرکز آغاز شد. یکسال بعد گروه ایران در این شبکه رسما در سراسر جهان مورد شناسایی قرار گرفت و این مرکز به عنوان اولین مرکز خدمات اینترنت ایران شناخته شد. از سال 1373 شرکت های خصوصی نیز به عنوان مراکز سرویس دهی اینترنت در ایران فعالیت خود را آغاز کردند. قبل از آن شرکت مخابرات ایران فعالیت هایی را برای ساخت یک شبکه ی ملی اطلاعات آغاز کرده بود که چندان نتیجه بخش نبود اکنون می بینیم که شرکت های اینترنتی مختلفی در ایران راه اندازی شده اند و بازار رقابت آنها نیز گرم است (ماهنامه وب، 1383).
حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطاتانقلاب ارتباطات و اطلاعات در نتیجه اختراع فناوری هایی چون پنج فناوری زیر پا به عرصه وجود نهاده است. این پنج فناوری یا پنج حوزه در مقوله ارتباطات و اطلاعات به شرح زیر است:
1- رادیو
2-تلویزیون
3-ویدئو
4-کامپیوتر شخصی(PC)
5-اینترنت
کامپیوتر
اکنون استفاده از کامپیوتر به طور جدی در تمام بخش های تعلیم و تربیت رایج شده است. در تمام جریانات آموزشی از مدارس ابتدایی تا دانشگاه و سرتاسر دنیای آموزش، با کامپیوتر و کاربردهای آن روبرو می شویم. در واقع نسلی که در مدارس امروزه وجود دارد به مراتب کاربردهای کامپیوتر را سریع تر از اغلب مربیان که چندین سال با کامپیوتر کار کرده اند یاد می گیرند و این مسئله با فرصت های انبوهی که بازی های ویدئویی کامپیوتری برای جوانان ایجاد می کند بی ارتباط نیست. آشنایی با کامپیوتر و الکترونیک باعث غلبه بر ترس ها و اضطراب هایی که یادگیرندگان نسل قبلی با آن مواجه بودن شده است(احدیان، 1374).
بسیاری از گزارش های اخیر در خصوص آموزش و پرورش مبین این تفکر است که ورود سریع کامپیوترها به مدارس، گامی به سوی حل بحران آموزش و تدریس است. مرتب شنیده می شود که این ابزار، مهارت های جدیدی را که برای رقابت اقتصادی و شغلی در جهان امروز ضروری است، به دانش آموزان ارائه می دهد و نیروی تدریس را قوی تر و قابلیت علمی را فنی تر می کند، بار سنگین و طاقت فرسای تدریس را تخفیف می دهد و کار تدریس را جالب تر و خلاق تر می کند.
در حال حاضر تلاشی فراگیر مبنی بر به کار گیری کامپیوتر در همه زمینه های درسی آغاز شده است.
اگر یک ماده درسی می تواند در یک بسته کامپیوتری تعلیم داده شود، این روش بر همه روش هایی که دبیران پس از سال ها تلاش و کار بی وقفه به آنها دست یافته اند ارجحیت دارد؛ حتی اگر این روش از نظر آموزشی یا اقتصادی مضراتی داشته باشد. به جای آنکه تکنولوژی و ماشین با نیازها و دیدگاه های دبیران، دانش آموزان و جامعه انطباق داده شود، اینجا آنها هستند که باید همگی خود را با تکنولوژی هماهنگ سازند(فقیهی فردینی، 1370).
کامپیوتر چگونه می تواند به یادگیری افراد کمک می کند؟یادگیری از طریق 4 فرایند برای یادگیرندگان ایجاد می شود:
1- نیاز به یادگیری (انگیزش، اشتیاق، علاقه و غیره)؛
2- انجام دادن (آزمایش، تجربه، عمل، یادگیری از طریق اشتباهات)؛
3-بازخورد (اطلاع از صحت و سقم عمل انجام یافته، خوب بودن آن و غیره)؛
4- جذب (درک و استنباط، تجربه یادگیری و درک بازخورد، برآورد و برانداز کردن و احساس مالکیت نسبت به آنچه یاد گرفته شده است).
در اکثر جنبه ها، موفقیت استفاده از کامپیوتر در تعلیم و تربیت و آموزش در این است که منابع یادگیری مبتنی بر کامپیوتر با روش های واقعی یادگیری تناسب دقیق داشته و بر اساس آن طراحی شده باشد.
آموزش مبتنی بر کامپیوتر اغلب دوسویه و متعامل و بر به کارگیری دستگاه های چندرسانه ای استوار است. محیط های چندرسانه ای که اطلاعات را به صورت تصویر متحرک، صدا، عکس گرافیک و متن و نقاشی متحرک در اختیار کاربر قرار می دهد، با افزایش بهره وری، تغییری کیفی و اساسی در فرایند یادگیری ایجاد می کند. رشد انفجاری دستگاه های دیسک فشرده و نرم افزارهای آموزشی چندرسانه ای در تمام سطوح آموزشی گواهی بر این مدعاست. حضور گسترده کامپیوترها در مدارس، دانشگاه ها، سازمان های آموزشی، خانه ها و همچنین خدمات عمومی مورد نیاز مردم به این معنی است که اجتماع ما دارای عوامل فرهنگ کامپیوتری جوانی است که می تواند استفاده کامل از امکانات آموزشی متناسب را در پی داشته باشد. این عامل همه ساله و به طور تصاعدی از طریق کامپیوتر توسعه می یابد و بزرگتر می شود (احدیان و محمدی، 1377).
ویدئو
سیستم های ویدئویی تعاملی در حال حاضر در اغلب مراکز آموزشی کشورهای پیشرفته یافت می شود. در این سیستم ها دو رسانه آموزشی نسبتا رایج، یعنی ویدئو و رایانه به صورت یک منبع آموزشی منسجم مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از پیوند این دو رسانه به یکدیگر ترکیب برنامه ها، تدریس انعطاف پذیر، تعاملی و آماده (به وسیله رایانه) با ویژگی های صدا و تصویر مناسب (به وسیله ویدئو) می باشد (احدیان و رمضانی، 1378).
کارشناسان بهره گیری از تلویزیون را بعد از کتاب حایز اهمیت فراوان در تعلیم و تربیت دانسته اند و اعتقاد دارند اگرچه استفاده از آن بدون حضور و وجود دبیر مقرون به فایده نخواهد بود، اما به کارگیری آن در آموزش در بردارنده فواید زیر است:
1- موجبات جلب توجه فراگیران را فراهم می سازد؛
2- اطلاعات افراد متخصص را بدون حضور آنان به کلاس می آورد؛
3- امکان ضبط و بازبینی رویدادها، وقایع و تجارب و آزمایش هایی را فراهم می سازد که ممکن است تکرار آنها میسر نباشد؛
4- امکان پخش و مشاهده برنامه های ضبط شده را به دفعات لازم فراهم می سازد. بنابراین از تکرار رویدادها و تجارب جلوگیری می کند و در نتیجه موجبات صرفه جویی در وقت، انرژی، هزینه و نیروی انسانی را فراهم می سازد؛
5- امکان تصویربرداری از اشیا بسیار دور و بسیار نزدیک و نیز اشیائی که نزدیک شدن به آنها خطرناک است را میسر می سازد؛
6- چون امکان کم و زیاد کردن صدا در آن میسر است، سخنران می تواند هم از صدای اصلی استفاده کند و هم خود صحبت نماید (احدیان، 1374).
استفاده از ویدئو در امر آموزش در کشورهای مختلف سابقه طولانی دارد و تحقیقات زیادی در این مورد صورت پذیرفته است. یکی از موارد استفاده آموزشی از ویدئو، استفاده از این وسیله در قصه گویی است. گرچه تحول بشر و انقلاب های تکنولوژیک، شنوندگان قصه را از چند انسان اولیه درون غارها به میلیون ها نفر در همه جای دنیا افزایش داده است، چیزی که به طور مشخص وجود دارد و قابل توجه است هنر قصه گویی است. هم اکنون مؤسسات بزرگی قصه های تصویری خوب برای کودکان را روی وسایل دیداری و شنیداری اجرا می کنند. برای این کار به تصاویر متحرک، فیلم استریپ ها فیلم ها و نوارهای صوتی نیاز است. نوارهای ویدئویی نیز گروه دیگری از این وسایل هستند که جای خاص و فراوانی در این حوزه یافته اند. بیشتر از همه، متخصصان تعلیم و تربیت از این نوارها استقبال کرده اند. ارزش این وسایل در دسترس بودن و استفاده راحت از آنهاست.
این نوارها وسیله هایی راحت و محبوب و قابل استفاده در هر زمان است و مورد استقبال بسیاری از مراکز حرفه ای، سینمایی، آموزشی و پرورشی، تلویزیونی و کتابخانه ای قرار گرفته است. انواع این وسایل دیداری و شنیداری برای نگهداری محتوای کتاب ها و انتقال آنها به همه بچه های دنیا به صورت وسیع بین المللی است. رشد جهانی برقراری ارتباط میان فیلم و کتاب، این محصولات را به طور وسیعی در کتابخانه ها به خصوص به صورت نوار ویدئویی مورد استفاده قرار داده است (احدیان و محمدی ، 1377).
تلویزیون
تلویزیون از جمله وسایل ارتباط جمعی است که در امر آموزش به کار گرفته شده است. به طور کلی تلویزیون تأثیرات عمیقی بر مخاطبان خود می گذارد و تحقیقات زیادی این امر را به اثبات رسانیده است.
کالاهان و کلارک برنامه های تلویزیون را به سه طبقه تقسیم کرده اند که عبارتند از:
1-تلویزیون آموزشی؛
2- تلویزیون فرهنگی؛
3- برنامه های تجاری و عمومی.
مقصود از تلویزیون آموزشی آن دسته از برنامه های آموزشی است که صرفا برای آموزش کلاسی مطرح است. تلویزیون فرهنگی به برنامه هایی اطلاق می گردد که برای آموزش کلاسی تهیه نمی شوند بلکه هدف تربیتی این برنامه ها اهمیت دارد. برنامه های تجاری و عمومی تلویزیون شامل فیلم های تفریحی و خدمات عمومی برنامه ها، شبکه ارتباطی تلویزیون و ایستگاه های محلی است.
دیاموند تلویزیون آموزشی را چنین تعریف می کند: تلویزیون آموزشی وسیله ای است سمعی و بصری برای رساندن پیام های آموزشی به مخاطب (دانش آموز) از طریق امواج مغناطیسی. در تعریف دیگری از تلویزیون آموزشی چنین آمده است: تلویزیون آموزشی (ETV) برای اشاره به برنامه های تلویزیونی که جزء یا ضمیمه نظام آموزشی در تمام سطوح تحصیلی هستند به کار می رود.
مزایای استفاده از تلویزیون در آموزش
استفاده از تلویزیون در آموزش دارای مزایای متعدد است و استفاده از تکنولوژی تلویزیون، امکانات زیر را در اختیار ما قرار می دهد:
1-انتقال برنامه های زنده و تصاویر متحرک را از طریق کابل، میکروویو، کانال های تلویزیونی، ماهواره ها یا کانال های تلویزیونی آموزشی میسر می سازد؛
2-به مدارس و مراکز آموزش عالی یا دیگر مؤسسات امکان می دهد تا برنامه های تلویزیونی را تماشا کنند و در صورت نیاز نسبت به ضبط آنها مبادرت ورزند؛
3-تولید برنامه های محلی را که تهیه آنها از طرق دیگر امکان پذیر نیست میسر می سازد. این برنامه ها ممکن است برای پیشرفت یادگیری شاگردان در سطوح مختلف و بر اساس نیازهای محلی تهیه می شوند؛
4-به شاگردان امکان می دهد تا با تهیه و تولید برنامه های تلویزیونی به سواد دیداری خود بیفزایند و به برقراری ارتباط مؤثر برای انتقال ایده های خود دست یابند.
5- امکان ضبط و پخش مجدد برنامه های متنوعی که شاگردان در منازل خود از طریق تلویزیون نگاه می کنند فراهم می سازد؛
6- فرصت مشاهده اماکن و اشیایی را که به فاصله دوری از مدارس قرار دارند (مانند موزه ها، مزارع، کارخانه ها…) فراهم می کند؛
7- شاگردان را در جریان آخرین حوادث و وقایع جاری نظیر ارسال اقمار مصنوعی به فضا قرار می دهد؛
8- امکان بررسی و تجزیه و تحلیل رفتارهای فردی و گروهی را برای دبیران روان شناسان فراهم می کند؛
9- به شاگردان امکان می دهد تا آن دسته از آزمایش های تجربی را که انجام آن مستلزم هزینه گزاف و توأم با خطرات احتمالی است مشاهده کنند؛
10- به شاگردان تربیت دبیر فرصت می دهد تا بدون حضور در کلاس های درس، روش تدریس و رفتارهای آموزشی دبیران حرفه ای را مورد مشاهده و تجزیه و تحلیل قرار دهند؛
11- اجبار حضور در مدرسه و کلاس را برای فراگیران منتفی می سازد؛
12- از طریق استفاده از خاصیت بزرگ نمایی، مشاهده اشیا و موجودات بسیار کوچک را برای شاگردان میسر می سازد؛
13- امکان مشاهده اعمال جراحی را بدون حضور در محل و ایجاد مزاحمت برای کادر جراحی فراهم می سازد.
یکی از نقاط ضعف استفاده از تلویزیون در آموزش، برقراری ارتباط یک جانبه است که به همین سبب جلب توجه شاگردان برای مدت زمان طولانی مشکل است.
اینترنت
گسترش شگفت انگیز اینترنت و آینده آن
به تازگی به ویژه در سال ها و ماه های اخیر، نحوه و میزان بهره گیری از اینترنت در کشورهای پیشرفته و حتی در کشورهای در حال توسعه، سیر صعودی و سرعت فوق العاده پیدا کرده و روز به روز در حال افزایش است؛ به نحوی که تا سال 2010 تعداد استفاده کنندگان از این شاهراه اطلاعاتی بالغ بر یک میلیارد نفر بود و روزانه حدود ده هزار صفحه جدید به شبکه تارعنکبوتی جهانی نیز افزوده خواهد شد. نقش برجسته این تکنیک در امور پژوهشی در مراکز دانشگاهی و اطلاعاتی به خوبی آشکار شده است. از پیوستن اینترنت به مجموعه ای متشکل از رادیو، تلویزیون، ضبط، نمابر و تلفن پدیده ای به نام چندرسانه ای (مولتی مدیا) به وجود آمده است که در واقع با فرمان دهی رایانه، فعال می شود و می تواند کارهای گوناگونی انجام دهد (مجیدی، 1381).
بهره گیری گسترده از اینترنت
گستردگی کارهای اینترنت سبب شده است که گروه های گوناگون،مؤسسه ها، سازمان ها، نهادها و حتی افراد معمولی بر حسب مورد و نیاز خود به این شبکه روی بیاورند و از آن استفاده ببرند. قابلیت های مهم وب جهانی موجب شده است تا بتوان همه چیز را درباره همه موضوع ها از کارهای خبری، سیاسی و اجتماعی، پژوهشی و علمی، فرصت های تحصیلی، پزشکی و اقتصادی گرفته تا موضوع های جزئی مانند تهیه بلیت هواپیما، تدارک محل اقامت در هتل، خرید و فروش اتومبیل، اطلاعات مربوط به انواع فروشگاه ها، قیمت اجناس و سرگرمی ها در آن جستجو کرد.
دسترسی به کتابخانه ها و مراکز علمی و آموزشی از طریق اینترنت
کتابخانه ها و مراکز اسناد و مدارک، بزرگترین گنجینه دانش بشری به شمار می رود. تک تک کتابخانه ها و مراکز علمی، همه اسناد و مدارک سودمند و مورد نیاز پژوهشگران را در دسترس ندارند. بهره گیری از کتابخانه های بزرگ و مهم جهان از طریق اینترنت امکان فوق العاده ای است که در اختیار کتابداران و پژوهشگران قرار می گیرد تا بدین وسیله بتوانند بی آنکه وقت و هزینه زیاد صرف کنند و به کشورهای گوناگون سفر کنند، از این منابع بهره جویند.
هم اکنون صدها کتابخانه بزرگ دانشگاهی به شبکه اینترنت وصل شده اند و یکی از مهم ترین منابع موجود بر روی شبکه، فهرست رایانه ای به شمار می رود که شخص می تواند به فهرست ها یا نظام کتابخانه ها دسترسی پیدا کنند و از آنها استفاده کند. سیستم رایانه ای بسیاری از کتابخانه ها، تنها منحصر به فهرست مجموعه چاپی کتابخانه ها نیست. خدمات دیگری نیاز دسترسی به دیسک های نوری، دایره المعارف های الکترونیکی، اطلاعاتی درباره سازمان مادر و دسترسی به کتابخانه ها و مراکز دیگر از خدمات دیگری است که تعدادی از سیستم ها بدون محدودیت در اختیار استفاده کنندگان از راه دور قرار می دهند.
هم اکنون دانشگاه ها و مراکز علمی مشهور جهان از طریق اینترنت با هم ارتباط دارند. هریک از آنها با گشودن صفحه های مخصوص به خود اطلاعات متنوعی را به آن منتقل می کنند. از طرح های تحقیقاتی در دست اجرا گرفته تا پایان نامه های دانشجویان، طرح های مطالعاتی استادان و پژوهشگران و آخرین دستاوردهای علمی آنان به اینترنت منتقل می شود تا سایر مراکز علمی، افراد و بخش هایی که به نحوی از نتایج دستاوردهای علمی استفاده می کنند، در جریان این اطلاعات قرار گیرند. هم اکنون اینترنت حتی در آزمایشگاهها نیز جای خود را باز کرده است. بسیاری از آموزشگاهها در سطح جهان به اینترنت پیوسته اند تا بدین وسیله بتوانند هم از اطلاعات موجود در آن استفاده کنند و هم با یکدیگر و با مراکز آموزش و پرورش ارتباط سریع و فعال داشته باشند (مجیدی، 1381).
با توجه به مجموعه مسائل موجود، شاید در پیوستن به شبکه نباید تردید به خود راه بدهیم؛ زیرا جریان این شاهراه اطلاعاتی به اندازه ای سهمگین و گسترده است که نمی توان خود را به کلی از آن کنار کشید و این کناره گیری خود مشکلات دیگری ایجاد می کند.حتی اگر در سیستم رسمی به طور کامل از آن صرف نظر کنیم، راه برقراری تماس افراد با اینترنت از طریق تماس های خارجی کاملا باز است و راهی برای کنترل و محدود کردن آن وجود ندارد. افزون بر همه اینها، مزایای علمی، فرهنگی،پژوهشی، اقتصادی، سیاسی در شبکه اینترنت به گونه ای است که نمی توان از آن صرف نظر کرد. از سوی دیگر، تخریب اخلاقی و فرهنگی را هم نمی توان نادیده گرفت. بنابراین می توان گفت که نباید خود را از دست یابی به چنین اطلاعات گسترده و پر ارزش و این امکان مهم که کارایی فوق العاده ای در توسعه خواهد داشت، محروم کنیم. بلکه باید بکوشیم با شرکت در تلاش برای ایجاد سیستم حقوقی بین المللی ناظر بر کار اینترنت، تا حد امکان راه را برای سوء استفاده از آن ببندیم و جامعه را به سویی جهت دهیم ه افراد خود به استفاده مثبت از این پدیده مهم ارتباطی روی آورند (مجیدی، 1381).
رادیو
در بررسی نقش حواس در یادگیری می توان گفت که حدود 13% یادگیری انسان از طریق کاربرد حس شنیداری او صورت می گیرد و درصد قابل توجهی را که 75% را شامل می شود به کاربرد حس بینایی نسبت می دهند. در مقایسه ظاهر امر چنین حکم می کند که فعالیت های شنیداری نمی توانند نقش چندان ارزنده ای را در یادگیری انسان ها ایفا نمایند؛ ولی حقیقت امر این است که چنانچه از تجهیزات شنیداری به نحو مطلوبی استفاده به عمل آید، همین درصد ظاهرا ناچیز می تواند تأثیر قابل توجه خود را نشان دهد.
گوش دادن به عنوان یک مهارتانسان ها تصورشان بر این است که سخن گفتن مهارت است نه گوش دادن. به همین دلیل بیشتر از آنچه که باید به مهارت گوش دادن توجه داشته باشند به تقویت مهارت سخن گفتن خود پرداخته اند. نتایج تحقیقات درباره گوش دادن نشان می دهد:
1- افراد بزرگسال حدوداً 70 درصد از کار روزانه خود را از طریق برقراری ارتباط کلامی انجام داده و حدود 45 درصد وقت خود را صرف گوش دادن به دیگران می کنند.
2- شاگردان مدارس ابتدایی حدود 60 درصد و شاگردان مدارس متوسطه و دانشجویان حدود 90 درصد وقت خود را صرف گوش دادن می کنند.
3- شاگردان مدارس قادر هستند تنها 5/1 تا 3/1 درصد از آنچه را که شنیده اند به خاطر بسپرند. این میزان برای افراد بالغ چیزی در حد 50 درصد است. نتایج تحقیقات نشان داده اند که بعد از دو ماه این میزان به نصف خود تقلیل می یابد.
4- افراد می توانند 25 کلمه در دقیقه بنویسند، 100 تا 150 کلمه در دقیقه صحبت کنند، حدود 300 کلمه در دقیقه به طور بی صدا بخوانند.
5- سرعت سخن گفتن افراد به گوش دادن دیگران اثر می گذارد، مشروط به آنکه تعداد کلمات چیزی در حدود 150 تا 170 کلمه در دقیقه باشد.

Related posts: